حيا و سلامت روانى
شكى نيست كه وجود حيا در زن تأثيرات بسيار مثبتى بر روح و روان وى دارد. عفاف و پوشيدگى همچون سد و حفاظى است كه زن در سايه آن از هر ذلّت و تحقيرى در امان ميماند. دين اسلام با واجب كردن حجاب، نميخواهد زن بازيچه دست شهوت پرستان باشد و ارزش او به ميزانى تنزّل كند كه تنها وسيله اى براى اطفاى شهوات به حساب آيد. اسلام خوشي هاى مشروع را براى زن مي پسندد و البته تأمين آن را در سايه حيا و عفت قرار ميدهد. عفاف، كه ثمره حجاب و پوشش است، عامل آرامش و سكون انسان و دور ماندن او از عوامل اضطراب و در نهايت، موجب رضايت وجدان است. چه بسيارند عوامل ناامنى فكرى و ذهنى كه عفاف مانع بروز آنهاست. عفاف موجب احساس امنيت و شرف آدمى است و باعث ميشود كه آدمى بتواند در طول حياتش درست فكر كند و نيكو تصميم بگيرد.
زن به دليل اينكه عواطف و احساسات قويترى نسبت به مرد دارد، از نظر روانى نفوذپذيرتر از مرد است؛ يعنى بيش از مرد از عوامل بيرونى متأثر مى شود. اين تأثّر و نفوذپذيرى وقتى از يك منبع، يعنى از سوى شوهر باشد، باعث ميشود وحدت و يگانگى روانى زن حفظ شود، ولى وقتى زن بدون حجاب در اجتماع مردان نامحرم حاضر ميشود، به آسانى تحت تأثير روانى و عاطفى آنان قرار ميگيرد و وحدت روانى او از بين ميرود و با از بين رفتن وحدت رواني، دچار اضطراب و آشفتگى ميشود.1
در منابع اسلامي، درباره برخى از آثار روانى حجاب و بي حجابى مطالب زيادى وجود دارند؛ مثلا، در آيه 60 سوره «نور» درباره فلسفه حجاب ميفرمايد: (وَ اَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ)؛ و اگر «زنان» خود را بپوشانند براى آنها (خير) بهتر است. كلمه «خير»، كه به معناى سود و نفع است، به دليل اطلاقش، هم شامل نفع مادى ميشود و هم نفع معنوى. در آيه 53 سوره احزاب، سود و نفع حجاب مشخص تر بيان شده است: (ذلِكُمْ اَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ) اين كار (حفظ حريم بين زن و مرد) براى پاكى دلهاى شما و آنها بهتر است. بنابراين، ميتوان گفت: طبق اين دو آيه، اثر مهم حجاب براى زن، طهارت و پاكي قلبى است كه مقدّمهاى براى رسيدن به سلامت قلبى (قلب سليم) است و در روانشناسي، از آن به «سلامت رواني» تعبير ميشود.
همچنين در آيه 30 سوره «نور» درباره تأثير حفظ عفّت مرد به واسطه نگاه آلوده نكردن به زن ميفرمايد: (وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ اَزْكى لَهُمْ)؛ و عفاف خود را حفظ كنند. اين براى آنان پاكيزه تر است.
در روايات نيز به تأثير روانى حجاب بر زن اشاره شده است. امام علي(عليهالسلام) در وصيت خود به امام حسن(عليهالسلام) ميفرمايد: «(زنان را) در پرده حجاب نگاه دار تا نامحرمان را ننگرند؛ زيرا سخت گيرى در پوشش، عامل سلامت و استوارى آنان است.»2
همچنين آن حضرت در حديث ديگري ميفرمايد: «پوشش و حجاب براى حال زن بهتر است و سبب دوام زيبايى او ميشود.»3
منظور از حال زن در اين حديث، وضعيت روانى اوست كه رعايت حجاب سبب تعادل بهتر آن ميشود. و نيز پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله) ميفرمايد: «بهترين زنان شما زنان پاكدامن و عفيف هستند.» اين روايت نيز همان چيزى را ميگويد كه در آيه 60 سوره «نور» گذشت.4
منابع:
1ـ زينب جلالي، جزوه حجاب از ديدگاه روانشناسي، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى (رحمهالله)،1382.
2 ـ «وَاكْفُفْ عَلَيْهِنَّ مِنْ اَبْصارِهِنَّ بِحِجابِكَ اِيّاهُنَّ، فَاِنَّ شِدَّهَ الْحِجابِ اَبْقي عَلَيْهِن.َّ» (نهج البلاغه، ترجمه سيدرضي، نامه31)
3 ـ «صِيانَةُ الْمَرْاَةِ اَنْعَمُ لِحالِها وَ [اَدْوَم] لِجَمالِها» (ميرزا حسين نوري، پيشين، ج 14، ص255.
4 ـ «خَيْرُ نِسائِكُمْ اَلْعَفيفَةُ» (محمدبن يعقوب كليني، پيشين، ج 5، ص324)